Co daje płyn Lugola i czy można go pić profilaktycznie?

Płyn Lugola to wodny roztwór jodu czystego w jodku potasu. To płyn bakteriobójczy, wirusobójczy, grzybobójczy, stosowany w dermatologiii, ale także w chorobach tarczycy. O jodku potasu zrobiło się głośno w 2022 roku w obliczu zagrożenia katastrofą nuklearną. Co daje płyn Lugola, w jakim celu można go stosować i jak zażywać go bezpiecznie? 

TEN ARTYKUŁ NIE STANOWI PORADY LEKARSKIEJ I POWINIEN BYĆ TRAKTOWANY JAK OPINIA.

Co to jest płyn Lugola

Płyn Lugola to wodny roztwór jodu czystego w jodku potasu. Został opracowany w XIX wieku przez Jeana Lugola. Ma ciemno żółtą barwę. Przechowywany jest w szklanej, ciemnej butelce bez dostępu do światła. Najczęściej dostępny jest w trzech stężeniach: 1%, 2% oraz 5%, ale także 12%. Płyn Lugola o stężeniu 1% zawiera 1% jodu oraz 2% jodku potasu. 

Co daje płyn Lugola i kiedy się go stosuje? 

Płyn Lugola to przede wszystkim środek antyseptyczny do stosowania zewnętrznego. Ale bywa także stosowany doustnie w chorobach tarczycy. Jod zapewnia odpowiednią pracę tarczycy i w zależności od niedoboru lub nadmiaru tego pierwiastka w organizmie – stymuluje lub hamuje wydzielanie przez tarczycę hormonów tarczycy. Jak zażywać płyn Lugola i na jakie dolegliwości?

Płyn Lugola na skórę

• antyseptycznie na drobne otarcia naskórka, na brzegi ran, na zadrapania etc. 

Co ważne, rany nie powinny być otwarte i jątrzące się. Płynu Lugola nie możesz stosować też na oparzenia. Pamiętaj jednak, że współcześnie istnieją o wiele nowocześniejsze środki antyseptyczne, które są mniej drażniące i nie farbują skóry.

• do płukania gardła

Odpowiednio rozcieńczony z wodą płyn Lugola może być stosowany do płukania gardła np. przy infekcjach o podłożu bakteryjnym, takich jak angina. W tym wypadku 10 kropli płynu Lugola rozcieńcz w 200 ml wody, mleka lub soku. 

• do pędzlowania migdałków

Odpowiednio rozcieńczony z gliceryną płyn Lugola, może być stosowany do pędzlowania zainfekowanych migdałków. W tym wypadku 10 kropli płynu Lugola rozcieńcz w 50 ml gliceryny. 

O tym pamiętaj!

Jeśli masz jakiekolwiek problemy z tarczycą, skonsultuj stosowanie płynu Lugola z lekarzem – jod dobrze wchłania się przez błony śluzowe gardła i może zaburzyć pracę tarczycy. Innymi przeciwwskazaniami do stosowania płynu Lugola są: niewydolność nerek, gruźlica płuc, ciąża, karmienie piersią, nadwrażliwość na jod. Płynu Lugola nie można też podawać noworodkom i niemowlętom. 

Płyn Lugola do picia

Płyny Lugola dostępne w aptece są nieoczyszczone i nie nadają się do picia. Co prawda płyn Lugola stosuje się doustnie przy skrajnych stanach chorób tarczycy (np. w śpiączce hipometabolicznej), u pacjentów z nadczynnością tarczycy uczulonych na tyreostatyki lub u osób przed operacją usunięcia tarczycy. Jednak wszystkie powyższe przykłady to kuracje, o których może zadecydować tylko i wyłącznie lekarz. W takich przypadkach lekarz przepisuje receptę, a za odpowiednie przygotowanie płynu Lugola do picia odpowiada farmaceuta. 

Faktem jest, że doustne podanie płynu Lugola wywołuje tzw. efekt Wolffa-Chaikoffa, polegający na wysyceniu tarczycy jodem, która przestaje wychwytywać ten pierwiastek. Jodek potasu ma więc działanie blokujące przyswajanie radioaktywnego jodu ze środowiska np. po awarii reaktora atomowego.

Sytuacja taka miała miejsce w 1986 roku, kiedy po awarii reaktora atomowego w Czarnobylu nad Polskę dotarła radioaktywna chmura. Prawie 20 milionom Polakom podano wtedy płyn Lugola. Była to jednak sytuacja wyjątkowa. Istnieją wątpliwości, czy ta decyzja była uzasadniona oraz czy kuracja płynem Lugola nie przyczyniła się do nowotworów tarczycy zdiagnozowanych później w Polsce.

Czy można pić płyn Lugola profilaktycznie? 

Lekarze nie zalecają picia płynu Lugola w celach profilaktycznych. Zwłaszcza że jego efekt jest krótkotrwały, więc aby go utrzymać, należałoby przyjmować jodek potasu mniej więcej co 24 godziny. 

Biorąc pod uwagę, że jedna kropla płynu przekracza o kilkadziesiąt razy dobowe zapotrzebowanie na jod, jego regularne spożycie byłoby szkodliwe dla zdrowia. 

Przedawkowanie jodu może powodować alergie skórne, podrażnienia jamy nosowo-gardłowej, problemy żołądkowo-jelitowe, gorączkę, powiększenie węzłów chłonnych, a nawet wstrząs. Przy regularnym stosowaniu skutkami ubocznymi mogą być nadczynność tarczycy, choroba Hashimoto, trądzik jodowy czy tyreotoksykoza (wynik nadmiaru hormonów tarczycy). 

Warto też pamiętać, że w przypadku podania doustnego płyn Lugola chroni tarczycę tylko przed promieniotwórczym izotopem  I-131, a nie przed innymi związkami radioaktywnymi. 

Naturalne sposoby na profilaktykę jodową 

Dobowe zapotrzebowanie na jod dla dorosłego człowieka wynosi od 150 do 300 µg. 75% tego pierwiastka znajduje się w tarczycy, regulując jej pracę, a także chroniąc ją przed wolnymi rodnikami. Ważna jest zatem odpowiednia podaż tego pierwiastka. 

Jod znajduje się przede wszystkim w pożywieniu, szczególnie w rybach morskich (dorsz, flądra), algach, wodorostach czy owocach morza. Istotnym źródłem jodu jest także sól kuchenna jodowana.

Jod uzupełnisz też podczas nadmorskich spacerów czy pobytów w coraz popularniejszych w Polsce grotach solno-jodowych. Możesz też stosować hydroterapię w postaci kąpieli solankowych w wodzie, w której rozpuszczone zostały różne pierwiastki, w tym jod. 

Jod dostępny jest także jako suplement diety w postaci tabletek, ale przed ich zastosowaniem warto skonsultować się z lekarzem, by sprawdzić czy faktycznie masz problem z niedoborem tego pierwiastka. 

Profilaktyka jodowa może się okazać ochronna dla tarczycy w przypadku skażenia radioaktywnego – organizm, w którym poziom jodu jest wystarczający nie będzie miał potrzeby wychwytywania jodu radioaktywnego ze środowiska.