Czym jest i jak się objawia zespół policystycznych jajników?

Zespół policystycznych jajników (inna nazwa PCOS) jest najczęściej występującym wśród kobiet zaburzeniem endokrynologicznym. Dotyka od 5 do 15% kobiet, a choroba diagnozowana jest najczęściej w wieku rozrodczym, kiedy pacjentki zgłaszają się do ginekologa z problemami z zajściem w ciążę. Zobacz, na czym polega zespół policystycznych jajników, czym się objawia i jak się go leczy. 

Na czym polega zespół policystycznych jajników?

Zespół policystycznych jajników charakteryzuje się występowaniem u kobiet cykli bezowulacyjnych. Ich przyczyną są zaburzenia hormonalne, które sprawiają, że komórka jajowa albo w ogóle nie osiąga dojrzałości, albo nie jest w stanie dostać się do jajowodu podczas owulacji. Pęcherzyk, który otacza komórkę jajową, obumiera i zamienia się w torbiel. W efekcie na obrazie USG pacjentki z PCOS widoczne są tzw. wielotorbielowate jajniki. 

Przy zespole policystycznych jajników w organizmie kobiety dochodzi także do nadprodukcji męskich hormonów płciowych (androgenów). 

W efekcie PCOS daje poniższe objawy: 

• rzadkie lub/i nieregularne miesiączki,
• rzadkie lub całkowity brak owulacji,
• nadmierne owłosienie typu męskiego (okolice twarzy, plecy),
• trądzik,
• przetłuszczanie się skóry i włosów,
• łysienie,
• wielotorbielowatość jajników na obrazie USG, 
• przyrost masy ciała.

U kobiet z PCOS często występuje insulinooporność. Dlatego zespół policystycznych jajników jest także czynnikiem ryzyka chorób metabolicznych i sercowo-naczyniowych (np. nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2., otyłości, zaburzeń gospodarki lipidowej, bezdechu sennego). 

Z tego względu kobiety z PCOS powinny być nie tylko pod opieką ginekologa-endokrynologa, ale także dietetyka czy lekarza rodzinnego. Ważne jest także wsparcie psychiatry lub psychoterapeuty, jako że osoby dotknięte PCOS mogą częściej cierpieć na depresję czy zaburzenie lękowe.

Przyczyny PCOS, czyli kto jest najbardziej narażony?

Przyczyny występowania zespołu policystycznych jajników nie są do końca znane. Wskazuje się, że największy wpływ na powstanie tej choroby ma genetyka, choć zdaniem ekspertów najbardziej prawdopodobne jest, że choroba powstaje w wyniku działania wielu czynników, w tym także np. stylu życia (otyłe kobiety częściej chorują na PCOS niż kobiety szczupłe). 

O tym pamiętaj!

Należy rozróżnić PCOS (zespół policystycznych jajników) od PCO lub PCOM, które oznaczają policystyczny wygląd jajników w badaniu USG, ale nie oznaczają choroby. Policystyczny wygląd jajników jest charakterystyczny dla nastolatek, które mają tzw. wysoką rezerwę jajnikową. Stąd mówi się o nadrozpoznawalności PCOS w tej grupie wiekowej. 

Leczenie PCOS

U kobiety najczęściej diagnozuje się PCOS podczas problemów z zajściem w ciążę. Wdrożenie leczenia oraz zmiana stylu życia (ruch i dieta) sprawiają, że zaburzenia ogólnoustrojowe związane z zespołem policystycznych jajników można mieć pod kontrolą, a szansa na przywrócenie jajeczkowania i zajście w ciąże jest wysoka. 

Generalnie leczenie PCOS zależy od tego, czy pacjentka planuje zajść w ciążę oraz czy pacjentka cierpi na otyłość. 

• Jeśli pacjentka planuje zajść w ciążę, standardowe leczenie farmakologiczne przy lekkim zaburzeniu powinno szybko przywrócić jej płodność. Jednak zdarza się, że do przywrócenia jajeczkowania mogą być wymagane bardziej złożone terapie, np. zastrzyki z gonadotropin lub stymulacja owulacji. 

• Jeśli pacjentka jest otyła, leczenie powinno rozpocząć się od zmiany stylu życia i utraty kilogramów (otyłość zaburza proces leczenia farmakologicznego, zaburza płodność, zwiększa też ryzyko poronienia).

• Jeśli pacjentka nie planuje ciąży, leczenie polega zwyczajowo na zastosowaniu dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych (DTA). 

• Jeśli pacjentka jest obciążona insulinoopornością lub istnieje ryzyko cukrzycy (na podstawie wywiadu rodzinnego), pacjentce może zostać przepisana Metformina (zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę).