Co to jest endometrioza i jakie są jej objawy?

Endometrioza to choroba przewlekła powodująca ból w miednicy mniejszej, a także obniżająca płodność. Mimo że z roku na rok endometrioza dotyka coraz większej liczby kobiet, wciąż pozostaje zagadką – jej przyczyny nie są do końca znane, a sama choroba jest trudna do zdiagnozowania. W dzisiejszym artykule omawiamy, co to jest endometrioza oraz jak wyglądają jej objawy.

TEN ARTYKUŁ NIE STANOWI PORADY LEKARSKIEJ I POWINIEN BYĆ TRAKTOWANY JAK OPINIA.

Co to jest endometrioza?

Endometrioza jest przewlekłą chorobą narządów płciowych kobiety. Polega na występowaniu komórek błony śluzowej trzonu macicy (endometrium) poza jamą macicy. Komórki endometrium rozrzucone są najczęściej w najbliższej okolicy macicy, czyli np. w jamie otrzewnej, jelitach czy narządach układu moczowego. Komórki te zachowują swoją aktywność, a więc reagują na zmiany hormonalne związane z cyklem miesiączkowym kobiety, powodując stan zapalny w organizmie. 

Według WHO na świecie na endometriozę choruje ok. 10% kobiet w wieku rozrodczym. Najczęściej choroba ta dotyka kobiet w wieku 30-40 lat. 

Jak wygląda powstawanie endometriozy?

U zdrowej kobiety w pierwszych fazach cyklu błona śluzowa macicy (endometrium) narasta, by następnie – w przypadku braku zapłodnienia – złuścić się w czasie menstruacji. U kobiet, których dotyka problem endometriozy, komórki endometriozy wraz z krwią menstruacyjną przedostają się w górę do jajowodów, a następnie wydostają się do jamy brzusznej. Tam zaczynają żyć swoim życiem. Dlatego endometriozę nazywa się chorobą wędrującej śluzówki macicy. 

Teoria transplantacyjna, czyli związana z opisaną wyżej tzw. wsteczną menstruacją, w pewnym stopniu tłumaczy przyczynę choroby, ale nie kompletnie. Wsteczna menstruacja dotyczy bowiem nawet 90% kobiet, a jedynie u 10% z nich rozwija się endometrioza.

To właśnie stanowi tajemnicę tej choroby – jej przyczyny nie są dokładnie znane, a źródeł choroby upatruje się nie tylko we wspomnianej wyżej wstecznej menstruacji, ale także w:

• zaburzeniach immunologicznych (deficyty immunologiczne, które sprawiają, że komórki endometrium są w stanie przetrwać w miejscach dla nich niewskazanych), 
• genetyce (istnieje powiązanie między częstszym występowaniem endometriozy wśród kobiet, których matki lub siostry również cierpiały na tę chorobę),
• nadmiarze estrogenów (powoduje rozrost endometrium, ale także sprawia, że komórki są w stanie przetrwać w miejscach dla nich niewskazanych),
• czynnikach środowiskowych (jedzenie czerwonego mięsa czy siedzący tryb życia),
• wadach w budowie macicy,
• bezdzietności. 

Objawy endometriozy

Najbardziej charakterystycznym objawem endometriozy jest ból w dole brzucha, a także w pachwinie czy odbycie. Ból ten może pojawiać się w różnych okolicznościach, najczęściej: 

• tuż przed lub tuż po miesiączce,
• podczas miesiączki,
• podczas oddawania moczu,
• podczas wypróżniania,
• podczas lub po stosunku płciowym.

Kobiety cierpiące na endometriozę często skarżą się także na obfite krwawienia miesiączkowe, krew w moczu lub kale, częstomocz, uczucie parcia na stolec, krwawienia lub plamienia między miesiączkami, wzdęcia, zaparcia, biegunki, krwawienia z przewodu pokarmowego i poczucie ogólnego osłabienia. 

Endometrioza a płodność

Nie ma badań potwierdzających, że endometrioza powoduje niepłodność, ale z pewnością może ona znacznie utrudniać zajście w ciążę. Endometrioza może bowiem powodować m.in.: 

• niedrożność jajowodów,
• zrosty w jamie brzusznej,
• upośledzenie funkcji endometrium,
• stany zapalne w macicy.

Jednocześnie należy podkreślić, że endometrioza nie oznacza, że ciąża jest niemożliwa, zwłaszcza jeśli choroba została już zdiagnozowana, a kobieta rozpoczęła leczenie. Z pewnością jednak pacjentka chora na endometriozę będzie musiała podjąć dłuższe starania o ciążę niż kobieta zdrowa.

Jak wygląda diagnostyka i leczenie endometriozy?

Niestety diagnoza endometriozy nie jest prosta, bo choroba przez długi czas może nie dawać objawów. Co więcej, standardowe badanie ginekologiczne nie zawsze jest w stanie wykryć zmiany. Do tego dochodzi fakt, że w świadomości społecznej ból jest naturalnym elementem menstruacji. Często więc kobiety chore na endometriozę przez lata nie wiedzą o chorobie, a silny ból w dole brzucha kładą na karb menstruacji.

Średnio więc endometrioza pozostaje niezdiagnozowana nawet przez 10 lat. To pesymistyczne statystyki, zwłaszcza że istnieje związek między stadium choroby a skutecznością leczenia – im szybciej rozpocznie się leczenie, tym mniejsza szansa na to, że choroba będzie miała nawrót. 

W diagnostyce endometriozy wykorzystuje się wywiad lekarski i badanie palpacyjne w gabinecie ginekologicznym. Jednak kluczowe dla diagnostyki tej choroby, poprzez odkrycie wszystkich jej ognisk, są badania obrazowe – USG jamy brzusznej, USG dopochwowe, laparoskopia, rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa. 

Leczenie endometriozy polega na leczeniu farmakologicznym, które ma łagodzić objawy choroby (środki z grupy gestagenów hamują wzrost endometrium, a środki antykoncepcyjne łagodzą ból) lub/i leczeniu chirurgicznym metodami laparoskopowymi. W ciężkich przypadkach konieczne może być chirurgiczne usunięcie macicy i jajników, a więc wywołanie tzw. przedwczesnej menopauzy.